Als aquariumvissen ziek zijn kunnen ze ons helaas niet vertellen wat er aan scheelt. Wie goed naar zijn of haar vissen kijkt kan wellicht een diagnose ontrafelen. Zieke vissen zijn vaak nog goed te behandelen met de juiste middelen. Hierbij een lijst van veelvoorkomende symptomen, diagnoses en behandelingen.

Legenda: v.l.n.r. een gezonde vis, besmetting met parasieten, verkleuringen, huidafwijkingen, vervorming en afwijkend gedrag. 

Heeft jouw vis zichtbare parasieten?

Symptoom: Er steken wormen uit de huid van de vis.
Diagnose: Huidzuigwormen.
Behandeling: Geneesmiddel Esha Alx voor alle vissen of Manaus Cypricil speciaal voor goudvissen. Het geniet de voorkeur om vissen in een aparte quarantainebak te behandelen. Dit geldt voor vrijwel alle vormen van ziekte. 

Tip: Colombo Dactycid behandeld ook -voor garnalen gevaarlijke- planaria en hydra’s.

Zijn er verkleuringen op lijf en vinnen?

Symptoom: Witte stippen.
Diagnose: Witte stippen ziekte/Ichthyophthirius multifiliis. Dit is een parasiet op de huid en de vinnen.
Behandeling: Geneesmiddel HS Aqua Ichtocell. Je vindt dit product ook terug in HS Aqua Medicatie Witte Stip Bundel.

Tip: De HS Aqua medicatiebundels bevatten een geneesmiddel, een supplement, een filtermedium, nuttige bacteriën en een stappenplan. 

Symptoom: Zwarte stippen.
Diagnose: Peperstip/fluweelziekte. Veroorzaakt door de eencellige parasiet Oodinium pillularis.
Behandeling: Esha Exit of de uitgebreide HS Aqua Medicatie Eencelligen Bundel

Symptoom: Zwarte vlekken.
Diagnose: Zwarte vlekziekte/cercariën. De larve van de platworm hecht zich aan de vis. Dit komt vaak voor bij karperachtigen. 
Behandeling: Manaus-Aquarium Bilocil of Manaus-Aquarium Bilocil Sensitive, afhankelijk van de vissoorten in het aquarium.

Symptoom: Bleek zien (helemaal) of glanzende witte vlekken.
Diagnose: Pleistophora/neon(tetra)ziekte (een parasiet in de bodem en het voer).
Behandeling: Let op, er bestaat zoiets als de valse neontetra ziekte met vergelijkbare symptomen. Deze kan behandeld worden met een middel tegen bacteriële infecties, zoals Colombo Bactyfec. 

Mocht het toch om de echte neonziekte gaan, dan is deze helaas niet behandelbaar. Ernstig zieke vissen kunnen het beste verwijderd en ingeslapen worden. Sommigen raden zelfs aan om het volledige vissenbestand te elimineren. Dit kun je doen door de vissen in een bekertje te zetten met water en een overdosis verdovingsmiddel.

Het alternatief: de ogenschijnlijk gezonde dieren een maand in quarantaine plaatsen en het volledige aquarium leeg halen. Apparatuur en bak desinfecteren, substraat en planten weggooien en opnieuw inrichten. Geef de vissen een supplement zoals Easy Life EasyNeo om de weerstand te verhogen. Geef uit voorzorg geen levend voer meer wat parasieten kan bevatten.

Symptoom: In het geheel donkerder.
Diagnose: Flagellaten/darmparasieten.
Behandeling: Deze parasieten zijn goed te behandelen met Manaus-Aquarium Octocil of HS Aqua Spirocell (ook terug te vinden in HS Aqua Medicatie Flagellaten Bundel).

Symptoom: Licht gekleurde huiduitslag.
Diagnose: Bacteriële infectie of diplostomum platwormen.
Behandeling: Esha 2000 pakt meerdere ziekten aan, waaronder bovengenoemde. Dit artikel is ook verkrijgbaar als Esha 2000 en Optima Bundel. Met een mix van vitaminen en mineralen. Ideaal om aan te sterken na ziekte en behandeling. 

Symptoom: Grauwsluier over de vis/ grijs zien.
Diagnose: Onzichtbare parasieten zoals chilodonella en costia.
Behandeling: Colombo Alparex behandeld bovengenoemde klachten, evenals een bijkomende zware schimmelinfectie. 

Zijn er huidafwijkingen te zien?

Symptoom: Troebele ogen.
Diagnose: Bacteriële infectie of diplostomum platwormen.
Behandeling: Het veelzijdige geneesmiddel Esha 2000.

Symptoom: Blaarachtige woekeringen.
Diagnose: Een Microsporidia infectie, wat meestal voorkomt bij warmwater meervallen.
Behandeling: Deze aandoening is helaas niet behandelbaar. Laat de vis inslapen in een bekertje met water en een overdosis narcosemiddel. Verhoog de weerstand van de overige aquariumbewoners met waterbehandeling zoals Easy Life Voogle. 

Symptoom: Op de huid lijken wattenproppen te zitten.
Diagnose: Uitwendige schimmelinfecties
Behandeling: Anti-schimmelmiddel Aquarium Munster Dessamor of de complete HS Aqua Medicatie Schimmel bundel.

Symptoom: De schubranden zijn aangetast/vinnen worden korter of vallen af.
Diagnose: Bek- en vinrot.
Behandeling: Deze ziekte ontstaat door een slechte waterkwaliteit en ongewenste bacteriegroei. Begin met een watertest en een waterwissel. Houdt het onderhoud goed bij. JBL Ektol Cristal helpt bij het stabiliseren van de waterbalans. Als het een zeewateraquarium betreft is Esha Trimarin/ Esha Oodinex aan te raden. Dit geneest vinrot en allerlei schubaandoeningen. Trimarin en Oodinex hebben een soortgelijke werking. Trimarin is echter sterker en niet geschikt voor gevoelige vissoorten en lagere dieren zoals koralen.

Symptoom: Schubben vallen af.
Diagnose: Huidwormen of bacteriële infectie.
Behandeling: Let op of er parasieten op de huid zichtbaar zijn, dan kun je daarop behandelen. Zie de eerste vraag ''Heeft de vis zichtbare parasieten?''. Een bacteriële infectie kan behandeld worden zoals bovenstaande alinea. 

Symptoom: Blaartjes/bellen onder de huid/in de vinnen/in de ogen.
Diagnose: Gasbelziekte
Behandeling: Gasbelziekte wordt veroorzaakt door het te snel oplopen van de watertemperatuur na een wissel, of het opnieuw inrichten van het aquarium. Belucht het water middels een luchtpomp en een luchtsteen. 

Symptoom: Er komen stukken los van de slijmhuid. 
Diagnose: Het gevolg van een stressreactie of parasieten die in de huid nesten.
Behandeling: De oorzaak van de stress wegnemen en JBL Acclimol toepassen, dit middel bevat o.a. aloë vera wat een gunstig effect op de slijmvliezen heeft. Stress kan veroorzaakt worden door plotselinge veranderingen in het water (zuurstofgehalte, temperatuur, zuurgraad etc.) of door overbevolking.
JBL Ektol Cristal behandelt parasieten die zich in het slijmvlies bevinden, genereert zuurstof en reduceert nitriet. 

Specifieker, heeft de vis gaten, wonden of zweren?

Symptoom: Kleine gaatjes, voornamelijk in de kop.     
Diagnose: Gatenziekte/flagellaten
Behandeling: Esha Hexamita en Colombo Flagellex behandelen de parasieten die gatenziekte veroorzaken. Deze ziekte komt veel voor bij discusvissen. 

Symptoom: Over een groter huidoppervlak verdeelde gaten, zweren of wonden/oogschade.
Diagnose: Bijtwonden (die weer een schimmel- of bacteriële infectie kunnen geven).
Behandeling: Vissen die elkaar bijten of steken apart houden. Agressie kan ontstaan door een verkeerde combinatie van soorten, of een gebrek aan ruimte.
Geneesmiddelen om wonden te behandelen: Esha 2000 (zoetwater), Esha Trimarin (zeewater zonder lagere dieren) of Esha Oodinex (zeewater met lagere dieren).

Symptoom: Ontsteking, bloederige plekken in/op de huid.
Diagnose: Bacteriële infectie.
Behandeling: Colombo Bactyfec of HS Aqua Ectobell Forte/ HS Aqua Medicatie Bacteriën & Eencelligen Bundel.

Wijkt de lichaamsvorm van de vis af?

Symptoom: Uitpuilende ogen.
Diagnose: Vitaminetekort en/of een slechte waterkwaliteit.
Behandeling: Een vitaminetekort kan ontstaan door de verkeerde voeding, maar ook door voer wat al langer dan drie maanden geopend is en voedingswaarde verliest. Ook in slechte waterkwaliteit kan een rol spelen bij oogproblemen. Supplement JBL Atvitol kan op de voeding gedruppeld worden. Als de vissen slecht eten is Esha Minaroll in het water oplossen een betere optie. Wie gebruik maakt van onthard water onttrekt onbedoeld ook nodige mineralen en sporenelementen uit het water; Manaus Diploral vult deze weer aan.


Symptoom: Een opgeblazen buik en/of afstaande schubben.
Diagnose: Buikwaterzucht.
Behandeling: Buikwaterzucht wordt veroorzaakt door een slechte waterkwaliteit en/of te zacht water. Als een waterwissel niet afdoende is, kan JBL Aquadur waar nodig de KH-waarde verhogen, de pH-waarde stabiliseren en het water met mineralen verrijken. Een UVC lamp desinfecteert het aquarium door schadelijke organismen aan te pakken.

Symptoom: Een misvormd lichaam.
Diagnose: Een kromme wervelkolom door een erfelijke afwijking of verkeerde voeding.
Behandeling: Koop je vissen alleen bij een goede fokker om inteelt of andere problemen te voorkomen. Erfelijke aandoeningen zijn helaas niet te herstellen. 
Ondervoeding kun je herkennen aan een ingevallen buik en apathisch gedrag. Controleer de houdbaarheidsdatum van het voer en kies passende voeding (dierlijk, plantaardig of gemengd). Een supplement zoals HS Aqua Vicocell versnelt het aanvullen van tekorten. 


Symptoom: Een ingevallen lichaam.
Diagnose: Verkeerde voeding of inwendige parasieten.
Behandeling: Manaus Bilocil Sensitive pakt onder andere lintwormen waardoor de vissen stoppen met vermageren. 
Tekorten vul je aan met volwaardige voeding en een voedingssupplement (zie bovenstaande alinea). Geef ook aandacht aan hoe de vissen eten (in de bovenste waterlaag of juist op de bodem) en kies voer wat daarbij past (drijvend of zinkend en niet te groot). 


Symptoom: Afstaande kieuwen/versnelde ademhaling.
Diagnose: Parasieten zoals kieuwwormen (dactylogyrus) of zuigwormen (monogene trematoden).
Behandeling: Bovengenoemde wormen komen vaak voor in aquaria met veel vissen en een slechte hygiëne. Verminder de populatie (bijvoorbeeld door verkoop of een tweede aquarium) en zorg voor regelmatig onderhoud. 
Een doeltreffend wormenmiddel is HS Aqua Camacell (ook terug te vinden in de HS Aqua Medicatie Worminfectie Bundel).

Vertoont de vis ongebruikelijk gedrag?

Symptoom: Apathisch in het water liggen.
Diagnose: Lusteloos gedrag komt voor bij vergiftiging door chloor, nitriet, nicotine of een ander zoutgehalte in een zeeaquarium.
Behandeling: JBL Detoxol verwijdert snel giftige stoffen uit het aquarium (chloor, nitriet en ammoniak).
Red Sea Coral Pro zout is samengesteld uit zee-mineralen en perfect voor het zoutwateraquarium. 
Nicotine filteren kan door JBL Carbomec Activ (pH <7,5) of JBL Carbomec Ultra (pH 7,5-8,5) in het filter te doen. Rook niet in de kamer waar het aquarium staat. 
Tip:Voordelig en makkelijk waterwaarden testen doe je met AquastoreXL Teststrips 100x Aquarium 9-in-1 + 50x Ammonia NH3/NH4.

Symptoom: Naar lucht happen aan het wateroppervlak.
Diagnose: Zuurstofgebrek of nitrietvergiftiging.
Behandeling: Dit komt regelmatig voor bij nieuwe aquaria. Test of het water genoeg zuurstof bevat en niet teveel nitriet. Meer zuurstof bereik je met goed beluchten, water verversen en -indien aanwezig- de algenbestrijding minderen. Nitriet verwijderen doe je met JBL Detoxol.


Symptoom: Door het water schieten.
Diagnose: Schichtige bewegingen door ammoniakvergiftiging.
Behandeling: Een te hoge pH-waarde zorgt voor meer ammonium en uiteindelijk ammoniak. Voer een watertest uit op pH en ammonium. Je kunt het water verversen of de pH verlagen met zuurgraad verlagend middel zoals Tetra pH/KH Minus 250ml.
Ammoniak kan ook ontstaan door veel vuil, overvoeren is hier een voorbeeld van. Een snelle oplossing om te ontgiften is een waterwissel en JBL Detoxol. Voor de lange termijn kun je filtermedia met zeoliet, een bodemstofzuiger en filterbacteriën inzetten. 

Symptoom: Geen eetlust.
Diagnose: Slechte waterwaarden of darmparasieten zoals lintwormen.
Behandeling: Controleer het water op zuurstof, ammonium/ammoniak, nitriet en pH-waarde. Voer een waterwissel uit en zorg voor een goede beluchting. Als dit niet afdoende is, kun je het water gerichter behandelen (zie bovenstaande alinea ''door het water schieten'').
Lintwormen zijn verleden tijd met Esha Gdex. Geschikt voor zoetwatervissen (koud en tropisch) en zeewatervissen. 

Symptoom: Ondersteboven zwemmen.
Diagnose: Met de kop naar onderen zwemmen komt door teveel lucht in het lijf. Dit is het gevolg van vlokvoer eten en lucht mee happen.
Behandeling: De lucht verdwijnt vanzelf uit het lijfje. Probeer de vissen te wennen aan zinkend voer of voer dat tegen de ruit plakt zoals Tetra Fun Tips.

Symptoom: Tegen voorwerpen schuren.
Diagnose: Ectoparasieten (uitwendige parasieten) of een nitrietvergiftiging.
Behandeling: Uitwendige parasieten zijn meestal zichtbaar. Verdelg ze met Aquarium Munster Argumor. (Schadelijk voor slakken en garnalen, houdt deze dieren apart tijdens de behandeling.)
Nitrietgehalte (NO₂) controleren. Ververs en belucht het water en behandel met JBL Denitrol.

Symptoom: Tollende of draaiende zwembewegingen.
Diagnose: Onzeker en tuimelend zwemmen kan meerdere oorzaken hebben, waaronder plotselinge veranderingen van omgeving of lang transport.
Behandeling: De vis moet opnieuw stabiliseren. Plaats de vis in een quarantaine bak met een lage waterstand. Verhoog de temperatuur wat. Zorg voor een rustige filtering. De klachten zouden na een week moeten verbeteren; anders is er geen herstel meer mogelijk, en kun je hem/haar in laten slapen met een overdosis verdovingsmiddel. 

Symptoom: Ruzies onderling. 
Diagnose: Agressie kan ontstaan bij het verdedigen van het territorium, tijdens de voorplanting of rondom het eten.
Behandeling: 
Niet alle vissensoorten liggen elkaar, en soms is de ruimte gewoon te klein voor harmonie. De verhouding man-vrouw kan verkeerd zijn (denk aan teveel mannen die achter vrouwtjes zitten en onderling vechten). Dus het loont zeker om het vissenbestand te herzien. 
Zorg er ook voor dat alle dieren rustig kunnen eten. Voer de brutale vissen eerst en meteen daarna de rustige vissen op een andere vaste plaats. 

Een overzicht van alle aquarium medicatie en supplementen vind je hier.

?

Nog steeds geen idee?

Om een succesvolle genezing te bevorderen, is het ideaal om exact te weten wat er aan je vis(sen) mankeert en gericht te behandelen. Echter is het niet altijd even duidelijk wat de oorzaak is. De zieke vis apart zetten in een tweede bak met wat aquariumzout doet vaak al wonderen. (Houdt er rekening mee dat zoetwaterplanten niet tegen zout kunnen.) Daarnaast zijn er tal van geneesmiddelen met een brede werking, bijvoorbeeld Esha 2000 (zoetwater), Esha Trimarin (zeewater, zonder lagere dieren) of Esha Oodinex (zeewater, veilig voor alle dieren).

Na de behandeling

Denk eraan om na het gebruik van geneesmiddelen, deze uit het water te filteren met koolstof, bijvoorbeeld HS Aqua Carbon Active. Voeg ook weer nuttige bacteriën zoals AquastoreXL filterbacteriën toe om de beschadigde bacterieculturen te herstellen.

Ter informatie

Deze blog is slechts een indicatie voor vissenziekten en hoe hiermee om te gaan. Geen enkel middel geeft garantie op genezing. Wie zeker wil zijn van een goede diagnose en behandeling, raadpleegt het beste een dierenarts gespecialiseerd in vissen.

Deze tekst is mede mogelijk gemaakt door JBL aquaristiek.